İnanılması belki güç ancak binlerce sene önce bu yaşanmış hatta okyanus kıyıları bile donmuş! Marmara ve Karadeniz’in buzlarla kaplanmış… Yıllardır tartışılan ve dünya gündeminden düşmeyen konu: Küresel ısınma… Küresel soğuma… Peki bu kış nasıl geçecek?

Konuyla ilgili yüzlerce makale var. Elbette bunlara değinmeyeceğim. Ancak, genel ve kısa bir özet olarak, özellikle son 150 yıldır gezegenimiz ısınıyor ve 1990’lar itibaren bu ısınma hızlandı. Isınma dönemleri arasında “Mini Buz Çağı” olarak ta ifade edilen soğumalar yaşanıyor. Senelerdir, 2020’li yıllara dikkat çekiliyordu. Bazı araştırmalar, 2021-2022’den itibaren küresel soğumanın başlayacağını, soğumanın 2030’lu yıllarda artarak, 2050’li yıllara değin süreceğini öngörüyor.

Büyük Buzul Çağının, 11 bin 700 yıl önce sona erdiği tespit edilmişti. Bu dönemde, Karadeniz ve Marmara’nın büyük bölümünün sürekli olmasa da belirli yıllarda buzlarla kaplandığı, hatta okyanus kıyılarında bile kış sezonlarında donmalar olduğu belirtilmektedir. Soğuma döneminde, yaz mevsimleri de çok kısa sürmüş ve yazı olmayan yıllar yaşanmıştır.

Günümüzde büyük bir buzul çağı beklenmese de, mini soğuma dönemleri de küçümsenmemeli!

OSMANLI DÖNEMİNDE YAŞANMIŞ

Osmanlı dönemine denk gelen hatta tarih derslerinde pek bahsedilmese de savaşları, fetihleri bile etkileyen, 1646 ve 1715 arasında düşük sıcaklıklara bağlı olarak Avrupa ve Türkiye’nin bulunduğu sahada büyük donmalar yaşandığı ve bazı kışlar binlerce kişinin donarak yaşamını yitirdiği biliniyor. Ağır kışlar, kıtlığı da beraberinde getirdi. Nehirleri, gölleri donduran soğuklar, Haliç ve Marmara Boğazının bir kısmını da bu dönemde dondurmuştu. Gemiler, tekneler haftalarca bazen aylarda hareket edemedi. Ancak bu donmalar her kış yaşanmadı ve boğaz tamamen donmadı. Tuna’dan Karadeniz’e dökülen dev buz kütleleri akıntılarla boğaza girerek, tıkanmalara da neden oldu. Yakın tarihte, 1929 ve 1954 kışlarında da Şubat ayında benzer durumun olduğu görülüyor.

SOĞUMANIN NEDENİ GÜNEŞ LEKELERİNE BAĞLI

Bazı uzmanlar bunu, “Küresel ısınmaya, soğuma molası” olarak tanımlasa da, küresel soğuma kuraklığı da beraberinde getiriyor.

Aslında yeni varsayım, 15’inci yüzyıldan 19’uncu yüzyılın ortalarına kadar dünya ısısında düşüş yaşanan ‘Küçük Buz Çağı’ dönemindeki tahminlere dayanıyor. Greenwich’teki Kraliyet Gözlemevi’nde görev yapan Walter ve Annie Maunder çifti, 1895 yılında bu dönemi açıklamak üzere  “Maunder Minimum” yani güneş lekelerinin yokluğu olarak bilinen bir teori geliştirmişti. Teoriye göre, güneş lekeleri ile Küçük Buz Devri arasında bir bağlantı bulunuyor ve bu periyod güneşteki enerji düşüşlerine bağlı olarak, leke sayısının çok düşük olduğu bir dönemde meydana gelmiş. Küçük Buz Çağı’ndan önce güneşin üzerinde 40 ila 50 bin arasında güneş lekesi bulunurken, belirtilen döngülerde güneş üzerinde 50 güneş lekesi bulunduğuna dikkat çekiliyor. 

BU KIŞ NASIL GEÇECEK!

Bazıları soğuk ve kar yağışlarını sevmese de, özlem duyanlarda var. Hele ki, deniz kıyısında, yılın sadece birkaç günü kar yağan yerlerde yaşayanlar ne zaman kar yağacağını merak ediyor. Elektrik, doğalgaz ve kömür fiyatlarını dert edenlerde çoğunlukta elbet. Kısaca kış tahmininden bahsedelim.

Türkiye’nin de kurucu üyesi olduğu, Avrupa Orta Vadeli Hava Tahmin Merkezi (ECMWF) nin, 7 Aralık 2021’de yayınlanan son tahminlerine göre, Türkiye genelinde, Aralık ayının bazı günler dışında ortalama üzeri sıcaklıklarda ılık, yağışlarında ayın ikinci yarısında itibaren bol olması bekleniyor.

Ocak ve Şubat aylarının da, genellikle mevsim ortalamalarında olması, batı kesimlerde özellikle Ege Bölgesinde yağışların normallerin altında kalacağı tahmin ediliyor. Diğer bölgelerde yağışların genellikle normallerde olacağı tahmin edilirken, Doğu Anadolu ve İç Anadolu’nun bazı kesimlerinde de yağışların ortalamaların biraz altında kalabileceği öngörülmektedir.

KIYILARA İLK KAR…

Aralık’ın, aynı zamanda yılın son haftası ile yeni yılın ilk haftasında soğuk ve yer yer yağışlı sistemlerin Türkiye’yi etkilemesi beklenirken, Marmara ve Karadeniz kıyılarında ilk kar yağışlarının, Ocak’ın birinci ya da ikinci haftası arasında olabileceği orta vadeli tahminlerde belirtilmektedir.

1 aylık tahminlerin her hafta, mevsimlik tahminlerinde her ay güncellendiğini hatırlatarak, değişimlerin yaşanabileceğini hatırlatıyoruz.

Havanız güzel olsun…