Ereğli’de tsunami olur mu?

Tsunami okyanus ya da denizlerin tabanında oluşan deprem, gök taşı düşmesi, volkan patlaması ve bunlara bağlı taban çökmesi, zemin kaymaları gibi tektonik olaylar sonucu denize geçen enerji nedeniyle oluşan uzun periyotlu deniz dalgasını temsil eder.  Tsunami kelimesi Japonlardan çıkmıştır ve “Liman Dalgası” anlamına gelir. Türkçesi “süpürtü” dür. Ancak bu ifade pek kullanılmaz.

11 Nisan akşam saatlerinde Karadeniz Ereğli’nin 89 kilometre kuzeybatı açıklarında yaşanan 4,4 (bazı kaynaklarda 4,5) yaşanan deprem, gözleri Karadeniz’e çevirdi. Karadeniz’in bu konuda diğer denizlere göre en büyük özelliği hafif depremlerin bile çok ender olması!

Deprem Dairesi Başkanlığı – AFAD’a göre, deniz tabanının yaklaşık 37 kilometre altında olduğu belirtilen hareketlenmenin derinliğini Kandilli Rasathanesi Deprem Araştırma Enstitüsü, yaklaşık 12 kilometre olarak duyurdu. Aynı bölge yakınında, 15 Ekim 2016’da, Kdz. Ereğli ilçesinin 119 km açıklarında 5,o büyüklüğünde salınım kaydedilmişti. Uzmanlar, bu depremlerin öncü nitelik özelliğinde olmadığı konusunda genel olarak hemfikir. Son olan depremin hafifte olsa bir artçısı yaşanmadı ancak bu olağandışı bir durum olarak değerlendirilmedi. Normal olduğu, Karadeniz’deki depremlerin genellikle artçı silsilesi yapmadığı açıklandı.

Peki Karadeniz’de daha önce büyük deprem ve tsunami yaşanmış mı? Gelecekte bizleri neler bekliyor? Nereler daha çok riskli? Zonguldak, Ereğli, Alaplı, Kozlu, Kilimli, Akçakoca, Amasra kıyılarında tsunami olur mu? Diye birçok kaynaktan jeologların açıklama ve araştırmalarını baz alarak sorgulamalar yaptım. Deniz altındaki diri ve yaşlı kırık hattının özelliğine değinmeyeceğim. Zaten daha öncede konuyla ilgili haberlerim ve köşe yazılarım vardı. Bu defa Zonguldak ve çevresini baza aldım.

Özet olarak şu şekilde açıklayabilirim; Karadeniz genelinde depremler çok ender meydana gelse de çok büyük ve tsunamiye neden olabilecek sarsıntılar olmuş. Son 2 bin yıl içerisinde tsunamiye neden olan 22 deprem kaydı var ve bunların 3’ü Doğu, Orta ve Batı Karadeniz kıyılarını lokal olarak etkilemiş…

Bunlardan yakın tarihimizde olan en etkilisi ve bilineni; 03 Eylül 1968 sabahı Bartın-Amasra’da yaşanan 6,5 (Bazı kaynaklarda 6,6) büyüklüğündeki salınım, 2 etkin dalga halinde ve 3 metre büyüklüğünde kıyıyı vurmuş ve yerel deniz istilası kıyıdan 100 metre içerilere kadar ulaşmıştı. Dalgalardan önce deniz onlarca metre geri çekilmiş. Ağır hasar ve yıkıma neden olan depremde resmi kayıtlara göre; 29 kişinin yaşamını kaybettiği kaydedilmiş. O zamanlar Bartın, Zonguldak’ın ilçesiydi.

Günümüzde Karadeniz’in turizm merkezlerinden biri olan Amasra’nın 6 kilometre açıkları merkez üssü olan deprem, büyük bir uğultu gelmiş, kentte büyük yıkıma neden olmuş. Bazı köylerde de ağır yıkımlar yaşanmıştır. 10.20’de olan depremden 14 dakika sonra 2 dalga halinde küçük tsunami yaşanmış. Kayıklar onlarca metre sürükleniş ve karada kalmıştır. 15-20 dakika sonra da ilkine göre daha az etkili olan ikinci dalga kıyıdan 50-60 metre içeriye sokulmuştur.

Karadeniz sahillerine ters bir faylanma mekanizmasının olduğu ve Karadeniz Ereğli açıklarından geçen kesiminin de gerginlik biriktirme hızı çok yavaş olduğundan 1500 2 bin yılda bir etkin sarsıntıya neden olabileceği ihtimalini bazı uzmanlar paylaştı. En erken ise bin yıl civarı denildi. İstatistiklere göre, Zonguldak, Ereğli açıklarında milattan önce olan 2 deprem kaydı mevcut. Bunlardan birinin büyüklüğü belirtilmemiş (Bilinmiyor) sadece hissedilmiş olabilir. Diğerinin de orta büyüklük civarında olduğu yer almış. Yaklaşık 4 bin yıllık büyük depremlerin yer aldığı katalog ta Ereğli, Zonguldak ve civarını etkileyen çok büyük bir deprem ve deniz dalgaları yok! Ancak bu olmayacağı anlamına gelmiyor. Ereğli, Düzce, Bolu, Sakarya, Kocaeli ve Çankırı’da yaşanan sarsıntılardan da göreceli şekilde etkileniyor…

Türkiye deprem tehlikesi ve sıklığı açısında dünyada yıllara göre değişmekle birlikte 4 ila 6’ncı sırada yer almaktadır.

Depremin yıkamayacağı tek şey BİLİNÇTİR!