Kıymetli okurlarım Osmanlı Arşivi’nde yapmış olduğum çalışmalar sırasında sicill-i ahval defterinde hemşehrimiz Osman Remzi Efendi ile karşılaştım. Osman Remzi Efendi’nin hikayesine geçmeden önce sicill-i ahval defteri üzerinde durmalıyım. Osmanlı Devleti bürokratik bir devlettir. Devletin temel faaliyetleri yazılı olarak kayıt altına alınır. Bu kayıtlar devlet hizmeti gören memurların çalışma hayatını da kapsar. Yani sicill-i ahval defteri bizzat devlet adına memur adına tutulan sicil defterleridir.
Günümüzde de memurların sicil dosyası tutulmaktadır. Bu dosyalarda memurun tüm tayinleri, taltif ve cezaları kayıtlıdır.
Hemşehrimiz Osman Remzi Efendi için de bu şekilde bir sicil dosyası düzenlenmiştir. Bu dosya üzerinden bizler bugün Osman Remzi Efendi’nin kim olduğunu ve memuriyetteki tüm görevlerini, görev yerleri ile maaşını da öğrenmekteyiz.
Osman Remzi Efendi’nin sicill-i ahval defteri Osmanlı Arşivi’nin DH. SAİDd.00019 numaralı dosyada yer almaktadır. Defterin 377. sayfasında Osman Remzi Efendi’nin tüm tafsilatı ile kim olduğunu öğrenmekteyiz.
O halde kimdir Osman Remzi Efendi?
Sicill-i ahval defterine dönelim.
Osman Remzi Efendi 1847 yılında Alaplı’da doğmuştur.
Babası tüccardan ve Alaplı Kaza Müdürlüğü de yapmış olan Yazıcıoğlu Halil Ağa’dır.
Osman Remzi Efendi sıbyan mektebinde eğitim görmüş bunun yanı sıra özel hocalardan Arapça, farsça, fen ve matematik eğitimi almıştır.
Türkçe okur yazardır.
Babasının siyasi ve ekonomik gücünün onun eğitimine katkı yaptığı söylenebilir.
Osman Remzi Efendi 22 yaşına geldiğinde yani 1869 yılında memuriyetle tanışır.
Tabii ki ilk görev yeri olan Rusçuk(Bulgaristan) Rüsumat(vergi) Müdürriyeti’ne mülazemet yani stajer memur olarak görevlendirilir. Aynı yılın sonunda 150 Kuruş bedel ile maaşa bağlanır.
1871 yılında maaşı 300 Kuruş’a yükseltilerek bu kez Ziştovi Kazası Dava Meclisi’ne tayin edilmiştir. 1878 yılında 300 Kuruş maaş ile bu kez Trabzon Rüsumat Nezareti’ne bağlı Ereğli Rüsumat İdaresi Sandık Eminliği’ne tayin olmuştur.
1880 yılı mart ayında maaşı 200 Kuruş’a tenzil edilmiştir.
1881 yılı şubat ayında yine 200 Kuruş maaş ile bu kez Dersaadet(İstanbul)’e Rüsumat Nezareti2ne bağlı Amasra Rüsumat Memuriyeti’ne tayin olmuştur.
Burada ilginç bir durum söz konusu. İstanbul’a daha yakın olan Ereğli, Tarbzon Rüsumat Nezareti’ne bağlı iken Amasra’nın Dersaadet Rüsumat Nezareti’ne bağlı olmasıdır.
Buradaki çalışmalarından bir süre sonra istifa ederek 1886 tarihinde memuriyetten ayrılmıştır.[1]
Peki Osman Remzi Efendi’nin günümüzdeki torunları kimler?
[1] Başkanlık Osmanlı Arşivi, DH.SAİDd.00019.lef 377
